رزولوشن دریافتی یا P-MPix در دوربین‌ها چیست؟

در دنیای عکاسی، کیفیت یک لنز را بر اساس دیاگرام‌های کاملاً علمی محاسبه و گزارش می‌کنند. دیاگرام‌های MFT  یا (Modulation Transfer Function) به جدول‌هایی گفته می‌شود که می‌توانند مقدار شارپنس یک لنز را در دیافراگم‌های مختلف و شرایط متفاوت برای هر لنز نمایش دهند؛ اما مشکل اینجاست که خواندن این دیاگرام‌ها چندان ساده نیست و بسیاری از کاربران به سختی می‌توانند منحنی‌های معماگونه داخل آن‌ها را درک کنند.

به همین علت وب‌سایت معروف DxO که به طور پیوسته به بررسی و انتشار نتایج آزمون لنز‌ها می‌پردازد، مفهومی ساده‌تر با عنوان Perceptual Megapixel یا رزولوشن دریافتی را معرفی کرد که می‌تواند موضوع شارپنس یک لنز را با یک عدد ساده و قابل فهم‌تری بیان کند. این عدد می‌تواند برای معرفی و مقایسه لنز‌های مختلف نیز به کار رود و درک مفهوم مقایسه شارپنس لنزها را ساده‌تر می‌کند. DxO می‌کوشد شارپنس عکس‌ها را با مفهومی قابل فهم‌تر مانند مگاپیکسل معرفی کند.

مقدار رزولوشن دریافتی توسط حسگرهایی با اندازه‌های مختلف و در ترکیب با لنز‌هایی با فاصله‌های کانونی مختلف، متفاوت است. مگاپیکسل دریافتی یا Perceptual Megapixels که به اختصار P-MPix نامیده می‌شود مقدار مگاپیکسل “معادل” در هنگام استفاده از یک لنز است. به بیان ساده‌تر اینکه اگر شما یک لنز بی‌کیفیت را روی یک دوربین با رزولوشن خیلی بالا نصب کنید و با آن‌ دو عکس بگیرید، عکس ثبت شده قطعاً همچنان “رزولوشن” بالایی خواهد داشت، اما احتمالاً کیفیت شارپنس آن بسیار بد خواهد بود. مقدار شارپنس این تصویر، تقریباً برابر عکس گرفته شده با دوربینی با حسگر کوچک‌تر و یک لنز “بسیار با کیفیت” است.

به عنوان مثال فرض کنید با یک دوربین D5300 نیکون که دارای رزولوشن 24 مگاپیکسل است و یک لنز که عدد شارپنس آن در بهترین حالت برابر 18 P-MPix است عکس می‌گیرید. در این صورت شارپنس عکس شما برابر عکس گرفته شده توسط یک دوربین 18 مگاپیکسل (مثلاً 600D کانن) است که با یک لنز عالی و بی‌نقص عکاسی شده است. در چنین حالتی، دست‌کم 6 مگاپیکسل از رزولوشن اصلی تصویر شما از دست رفته است.

طبیعتاً این سیستم رتبه‌بندی، بیشتر به منظور مقایسه ترکیب لنز‌ها و دوربین‌ها استفاده می‌شود و معمولاً به خودی خود به عنوان یک خصوصیت علمی لنز به شمار نمی‌آید.

در تصویر زیر می‌توانید مقدار P-MPix را برای ترکیب لنز Canon EF 24-70mm f/2.8 روی یک بدنه 5D Mark II کانن مشاهده کنید:

همان‌طور که مشاهده می‌کنید در این جدول نیز مگاپیکسل دریافتی این ترکیب، حتی براساس فاصله‌های کانونی مختلف و دیافراگم‌های متفاوت یک لنز تغییر می‌کند.

DxO بر همین اساس، حدود 2700 ترکیب مختلف از لنز‌ها و دوربین‌های مختلف را بررسی کرده است. خلاصه نتایج به ثبت رسیده با این روش آزمایش بسیار شگفت‌انگیز است. به طور متوسط، حدود 45 درصد از رزولوشن رسمی حسگر‌های دوربین‌ها، در ترکیب با لنزها از دست می‌رود. به عنوان مثال در تصویر زیر می‌بینید که اگرچه رزولوشن دوربین 5D Mark II کانن دارای یک حسگر با رزولوشن 21 مگاپیکسل است، اما استفاده از لنز Sigma 35mm F1.4 DG HSM رزولوشن دریافتی 17.2 مگاپیکسل و لنز Carl Zeiss Distagon T* 35mm f/1.4 ZE رزولوشن دریافتی 15.2 مگاپیکسل از آن را ارائه می‌کند.

Nicolas Touchard رئیس بخش مارکتینگ DxO می‌گوید: “مقیاس اندازه‌گیری رزولوشن دریافتی به عکاسان اجازه می‌دهد تا با نگاه دقیق‌تری درباره انتخاب محصولات شرکت‌های سازنده تصمیم‌گیری کنند. این مقیاس می‌تواند انتخاب بین تعویض بدنه یا تعویض یک لنز جدید را برای آن‌ها ساده‌تر کند”

نتایج حاصل از این الگوی اندازه‌گیری کاملاً قابل فهم، اندازه‌گیری و اثبات برای همگان است و می‌تواند تعریف دقیقی از نتیجه ترکیب دوربین‌ها و لنز‌های مختلف را ارائه دهد. هرچقدر امتیاز P-MPix یک ترکیب بالاتر باشد، مقدار شارپنس آن ترکیب هم بالاتر است.

به مثال دیگری در این مورد توجه کنید. در تصویر زیر می‌بینید که چطور لنز با کیفیت SAMYANG 35MM F/1.4 AS UMC روی بدنه نسخه اولیه Canon 5D، رزولوشنی تقریباً نزدیک به رزولوشن اصلی دوربین را ثبت می‌کند، اما رزولوشن دریافتی همین لنز در ترکیب با بدنه Canon 7D، به نصف مقدار رزولوشن اصلی دوربین می‌رسد!

در جدول زیر می‌بینیم که وقتی لنز Sigma 35mm f1.4 DG HSM روی یک بدنه Canon EOS 5D Mark II بسته می‌شود، رزولوشن دریافتی 17.2 را نشان می‌دهد؛ یعنی تقریباً 4 مگاپیکسل کمتر از مقدار رزولوشن اصلی دوربین.

اما همین لنز وقتی روی بدنه Canon 5D بسته می‌شود، رزولوشن دریافتی آن تقریباً برابر همان رزولوشن اصلی دوربین است و به این ترتیب می‌توانیم حدس بزنیم که ترکیب این دو لنز و بدنه، یک ترکیب فوق‌العاده خواهد بود.

نکته دیگری که از این دیاگرام می‌توان فهمید این است که در صورتی که مثلاً از بدنه Canon 5D استفاده می‌کنید، مقدار شارپنس دو لنز Sigma 35mm f1.4 DG HSM و Samyang 35mm f1.4 AS UMC تقریباً نزدیک به یکدیگر است؛ بنابراین در صورتی که مسئله شارپنس برای شما در اولویت قرار دارد، احتمالاً انتخاب لنز Samyang 35mm f1.4 با قیمتی حدود نصف قیمت Sigma 35mm f1.4، انتخاب معقول‌تری خواهد بود.

در همین جدول نکته دیگری را نیز اثبات می‌شود که کاربران حرفه‌ای با تجربه سال‌هاست درباره آن توضیح می‌دهند: اینکه شارپنس یک دوربین Full-Frame با رزولوشن 12 مگاپیکسل از یک دوربین APS-C با رزولوشن 12 مگاپیکسل بیشتر است. به عنوان مثال می‌بینیم که شارپنس دو دوربین Canon 7D و Canon 5D در ترکیب با لنز Sigma 35mm f1.4 تقریباً یکسان است!

اگرچه بحث شارپنس، تنها یکی از موارد تأثیرگذار بر قیمت و همچنین فروش لنز‌های مختلف است و عواملی مانند کیفیت ساخت بدنه، میزان اعوجاج در لنز، میزان تیرگی دور در تصاویر، عایق بودن در برابر رطوبت و گرد و خاک، لرزش گیر و حتی پوشش‌های مختلف سطح عدسی‌ها می‌توانند روی قیمت یک لنز تأثیرگذار باشند، اما بهرحال انتظار می‌رود که عامل شارپنس حتی به عنوان یک مقدار نسبی نیز در مقایسه‌های لنز‌های مختلف و همچنین در تعریف مشخصات این لنز‌ها در بررسی‌های رسمی در نظر گرفته شود.

خوشبختانه همکاری‌های گسترده DxO با مؤسسات استاندارد‌سازی مانند ISO (International Standards Organization) و I3A (International Imaging Industry Association) و شرکت‌های بزرگی مانند AMD, Nokia, Kodak, Nvidia, Fujifilm, HP, RIM, Intel, Microsoft و Google باعث شده تا این استاندارد به عنوان یک استاندارد رسمی در صنایع اپتیک تصویرگری دیجیتال مورد پذیرش واقع شود و کارشناسان مختلفی از سرتاسر جهان به آن استناد کنند. همچنین این استاندارد حتی به فروشندگان و خریداران این تجهیزات کمک می‌کند تا با توانایی مقایسه بین تجهیزات با قیمت‌های مختلف و امکانات متنوع، انتخاب بهتر و معقولانه‌تری را انجام دهند و حداکثر استفاده را از محصولاتی که خریداری می‌کنند داشته باشند.